Honden zijn ware meesters in sociale interactie en communicatie. Als ze iets opmerkelijks in hun omgeving waarnemen, reageren ze daar vaak heel intens op. Ze spitsen bijvoorbeeld hun oren als ze het geblaf van een soortgenoot horen of beginnen vrolijk te kwispelen als mensen hen in een hoge stem aanspreken. Uiteraard gebeurt dit allemaal wanneer honden wakker zijn. Maar een nieuwe studie suggereert nu dat ze zelfs geluiden verwerken terwijl ze een dutje doen.
Emoties
In de loop der eeuwen van samenleven hebben honden zich naadloos in onze menselijke maatschappij geïntegreerd. Ze communiceren regelmatig, zowel met andere honden als met mensen. Ondertussen weten we dat honden, net als mensen, verschillend reageren afhankelijk van de emoties (positief of negatief) die ze horen. Daarnaast kunnen ze geluiden van zowel andere honden als mensen associëren met bijpassende gezichtsuitdrukkingen. Bovendien heeft onderzoek aangetoond dat slaap - zowel bij honden als mensen - van essentieel belang is voor het verwerken van emoties en het versterken van het geheugen.
Het vermogen om prikkels uit hun omgeving te verwerken, niet alleen tijdens waakzaamheid maar ook gedurende de slaap, vormt een essentieel overlevingsmechanisme
Studie
In een recente studie gingen onderzoekers nog een stapje verder. Ze wilden onderzoeken of honden ook tijdens hun slaap verschillende reacties vertonen op prikkels met verschillende emotionele ladingen en van verschillende bronnen (mensen en andere honden). Waarom dit van belang is? "Een van de redenen waarom we deze studie uitvoerden, was gewoon uit pure nieuwsgierigheid," vertelt onderzoeker Huba Eleod in een interview met Scientias.nl. "We wilden een dieper begrip krijgen van hoe het brein van honden werkt, aangezien honden een fascinerend nieuw diermodel vormen voor onderzoek in de niet-invasieve vergelijkende neurowetenschap."
Geluiden
In totaal namen dertien honden deel aan het onderzoek, elk afzonderlijk getest. Kort voordat het experiment begon, nestelden de honden zich knus neer voor hun dagelijkse dutje, vergezeld door hun trouwe baasjes. Terwijl de honden vredig sliepen, speelden de onderzoekers diverse geluiden af. Dit waren zowel positieve als neutrale geluiden, afkomstig van zowel honden als mensen. Denk aan gegrom, gehijg en gejank (hondengeluiden), maar ook gehoest, gezucht en gegeeuw (menselijke geluiden). Uiteraard werden geluiden met extreem negatieve emoties vermeden om te voorkomen dat de honden plotseling zouden ontwaken. Elk geluidsfragment duurde één seconde en werd op een constant volume afgespeeld.
Elektroden
Vervolgens mat het onderzoeksteam de neurale reactie met behulp van elektroden die op het hoofd van de honden waren geplaatst. Gedurende de metingen werden kleine elektrische stroompjes die door hun hersenen stroomden gedetecteerd en vastgelegd. Dit is een niet-invasieve, pijnloze en relatief eenvoudige manier om informatie te verkrijgen over de elektrische activiteit van de hersenen. Neurale reactie De studie bracht een intrigerende ontdekking aan het licht. Zelfs wanneer honden diep slapen, blijken ze geluiden uit hun omgeving op te vangen en te verwerken. "De verschillende geluiden resulteerden zelfs in opvallend verschillende patronen van hersenactiviteit," legt Eleod uit. "Dit toont aan dat de hersenen van de honden anders reageren wanneer ze bijvoorbeeld een menselijke stem horen in vergelijking met het geluid van een andere hond."
Veelzeggend
Kortom, honden reageren op geluiden, zelfs als ze in een diepe slaap verkeren. En dat is eigenlijk behoorlijk opmerkelijk. Niet alleen kunnen ze slapend diverse geluiden herkennen, ze kunnen zelfs onderscheiden wie dat geluid voortbrengt en of het een positief of neutraal geluid is. "Dit lijkt op de manier waarop het menselijke brein geluiden kan verwerken terwijl iemand slaapt," oppert Eleod. Volgens hem zijn deze bevindingen dan ook veelzeggend. "Deze ontdekking is belangrijk, omdat het voor het eerst bewijs levert dat honden tijdens hun slaap complexe auditieve verwerking ondergaan," aldus Eleod.
Gespitste oren, ofwel altijd de oren op scherp
Een prangende vraag die zich voordoet, is waarom slapende honden lijken te beschikken over 'gespitste oren'. Wat is het doel hiervan? "Het vermogen om signalen te verwerken gedurende de slaap is eigenlijk een uiterst nuttige eigenschap," legt Eleod uit. "Het stelt dieren namelijk in staat om alert te blijven voor mogelijke gevaren, zelfs terwijl ze slapen." En dat is zeker van belang voor zoogdieren. Zoogdieren brengen namelijk een aanzienlijk deel van hun leven slapend door. Het vermogen om prikkels uit hun omgeving te verwerken, niet alleen tijdens waakzaamheid maar ook gedurende de slaap, vormt een essentieel overlevingsmechanisme.
"Hoewel vermoedelijk veel dieren over deze eigenschap beschikken, is dit tot dusver weinig onderzocht vanwege technische uitdagingen," vervolgt Eleod. "Wel weten we dat mensen in staat zijn om emotionele geluiden te verwerken, zelfs als we diep slapen. Sterker nog, bepaalde delen van de hersenen die betrokken zijn bij emoties tonen zelfs een verhoogde activiteit tijdens de slaap in vergelijking tot waakzaamheid." De resultaten van het onderzoek, gepubliceerd in het vooraanstaande vakblad Scientific Reports, verbreden ons inzicht in de wijze waarop honden informatie in hun hersenen verwerken en leggen een fundament voor toekomstig onderzoek op dit vlak. "Deze bevindingen openen de deur naar een reeks mogelijke onderzoeksrichtingen," besluit Eleod. "We zouden bijvoorbeeld de hersenreacties van honden kunnen onderzoeken wanneer ze luisteren naar verschillende vormen van geblaf, opgenomen in diverse sociale contexten." Maar dat is zoals eerder gezegd voer voor vervolgonderzoek.
Voor nu hebben de onderzoekers overtuigend aangetoond dat zelfs wanneer jouw geliefde hond zich volledig in een andere wereld lijkt te bevinden, hij jou stiekem toch in de gaten houdt. Dit wijst erop dat hun scherpe gehoor en zintuigen enigszins actief blijven, zelfs wanneer ze heerlijk opgerold in hun slaapmandje liggen te dommelen.